Trong phân tích gộp bao gồm bốn nghiên cứu này với tổng số 30,791 bệnh nhân, phối hợp giữa một thuốc chẹn kênh canxi với một thuốc lợi tiểu thiazide (-like) cho thấy nguy cơ tương đương về tửvong do mọi nguyên nhân (RR 0.89; KTC 95% 0.75 – 1.06) và tử vong do tim mạch (RR 0.89, KTC 95% 0.71 – 1.10) so với những thuốc điều trị hạ áp khác.
Kết quả của phân tích gộp
Trong phân tích gộp bao gồm bốn nghiên cứu này với tổng số 30,791 bệnh nhân, phối hợp giữa một thuốc chẹn kênh canxi với một thuốc lợi tiểu thiazide (-like) cho thấy nguy cơ tương đương về tửvong do mọi nguyên nhân (RR 0.89; KTC 95% 0.75 – 1.06) và tử vong do tim mạch (RR 0.89, KTC 95% 0.71 – 1.10) so với những thuốc điều trị hạ áp khác. Ngoài ra, phối hợp chẹn kênh canxi/ lợi tiểu thiazide (-like) làm giảm đáng kể nguy cơ nhồi máu cơ tim (RR 0.83, KTC 95% 0.73 – 0.95) và đột quỵ (RR 0.77, KTC 95% 0.64 – 0.92) so với những thuốc điều trị hạ áp khác.
Bàn luận
Thuốc chẹn kênh canxi và lợi tiểu thiazide (hoặc thiazide-like hay giống thiazide) được sử dụng rộng rãi trong điều trị tăng huyết áp dưới dạng đơn trị liệu do các thuốc này có hiệu quả làm giảm tử vong và bệnh tật do tim mạch, dung nạp tốt và tương đối ít tác dụng phụ3,4. Điều đáng ngạc nhiên là phối hợp 2 thuốc lại rất ít được nghiên cứu. Phân tích gộp này thu thập dữ liệu từ 30,791 bệnh nhân đểchứng minh tính hiệu quả và an toàn của phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểu thiazide (-like) trong việc làm giảm tử vong và bệnh tật do tim mạch. Hơn nữa, những dữ liệu hiện tại còn cho thấy phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểu thiazide (-like) có thể làm giảm nhồi máu cơ tim và đột quỵ hiệu quả hơn so với các phối hợp khác.
Phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểu thiazide (-like) là hợp lý trên quan điểm vềsinh lý bệnh học. Đặc biệt, bệnh nhân tăng huyết áp tâm thu đơn độc14, người Mỹ gốc Phi15, và người Đông Á16 có đặc tính nhạy với muối và có hoạt tính renin thấp hơn, hai đặc tính này ủng hộ sử dụng chẹn kênh canxi và lợi tiểu. Hơn nữa, chẹn kênh canxi và lợi tiểu còn có tác động có lợi trên tổn thương cơ quan đích và trên huyết động học tim mạch, là hai yếu tố tiên đoánquan trọng cho nguy cơ tim mạch tương lai, tương thích đặc biệt cho bệnh nhân tăng huyết áp.
Hình minh họa: Tác động thiếu máu cục bộ bằng việc phối hợp thuốc chẹn kênh canxi và lợi tiểu thiazide (-like) như đã so sánh với các chiến lược y tế chống tăng huyết áp khác.
Ở Mỹ và châu Âu, số lượng bệnh nhân trên 65 tuổi đang tăng nhanh và trong vòng 20 năm nữa ước tính cứ 5 người sẽ có 1 người thuộc nhóm tuổi này14.
Tuổi tác làm tăng độ cứng các động mạch lớn và tăng phản hồi của các sóng, làm tăng huyết áp tâm thu và giảm huyết áp tâm trương20. Điều này dẫn đến hệ quả là tỉ lệ bệnh nhân tăng huyết áp tâm thu đơn độc tăng theo tuổi21, từ khoảng 47% ở bệnh nhân 50-59 tuổi, tăng đến >75% khi tăng thêm 10 tuổi. Một quan sát quan trọng trong vấn đề này là áp lực mạch (hiệu số của huyết áp tâm thu – huyết áp tâm trương), là một thông số có giá trị và có thể sử dụng rộng rãi để ước tính mức độ cứng của mạch máu liên quan tuổi tác22. Độ cứng động mạch là một yếu tố tiên đoán độc lập cho tử vong và bệnh tật do tim mạch22,23 và đã được xác định là một yếu tốquan trọng liên quan đến tăng huyết áp tâm thu đơn độc24, tăng huyết áp thứ phát25, và tăng huyết áp kháng trị26. Tương tự, trong nhiều thử nghiệm lâm sàng, tăng huyết áp tâm thu dai dẳng là thành phần chính yếucủa huyết áp kiểm soát kém14,27. Nhìn chung, giảm huyết áp trung tâm có thể đạt được bằng cách làm giảm độ cứng của hệ thống mạch máuhay bằng cách điều chỉnh sóng phản hồi để “tái đồng bộ” giữa sóng tới và sóng lui. Trong khi khó có thể thay đổi các thành phần đàn hồi của thành động mạch đểlàm giảm độcứng độngmạch, đặc biệt ởbệnh nhân lớn tuổi, và chỉxảy ra sau điều trịlâu dài, thì điều chỉnh phản hồi của sóng là một cơ chếhiệu quả và nhanh chóng28. Các thuốc hạ áp với đặc tính giãn mạch, và/hoặc có khả năng làm giảm áp lực phản hồi của sóng, đặc biệt có hiệu quảtrong việc làm giảm gia tăng áp lực trên động mạch chủ. Cũng với luận điểm này, một sốnghiên cứu trên bệnh nhân tăng huyết áp tâm thu đơn độc đã đánh giá tác động của các nhóm thuốc hạ áp khác nhau trên áp lực mạch trung tâm (central pulse pressure) 28-30. Hầu hết các nghiên cứu này đều xác định chẹn kênh canxi và lợi tiểu thiazide (-like) là những thuốc có hiệu quảlàm giảm huyết áp tâm thu trung tâm và áp lực mạch trung tâm30.
Trong khi kết quả phân tích gộp này chỉ cho thấy khuynh hướng ủng hộ phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểu thiazide (-like)dựa trên các kết cục tử vong do tim mạch và do mọi nguyên nhân, thì phối hợp này tốt hơn đáng kể trong việc giảmnhồi máu cơ tim và đột quỵ so với những phối hợp khác. Tăng độcứng thành mạch và hậu quả là tăng huyết áp trung tâm có liên quan đến gia tăng nhồi máu cơ tim31 và đột quỵ32. Với luận điểm đó, một nghiên cứu gần đây so sánh giữa điều trị dựa trên một thuốc chẹn kênh canxi với điều trị dựa trên một thuốc chẹn beta, cho thấy mặc dù mức giảm huyết áp tâm thu và áp lực mạch ở mức cánh tay là tương đương, điều trị dựa trên chẹn kênh canxi làm giảm đáng kể huyết áp tâm thu và áp lực mạch trung tâm, đi kèm với tần suất các biến cố tim mạch thấp hơn (biến cố đột quỵ và mạch vành)33.
Chúng tôi suy luận rằng trong phân tích gộp của chúng tôi, một cơ chế tương tự như trên là lý do phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểu thiazide (-like)làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Cùng với những quan sát này, cáckhuyến cáo mới của châu Âu về tăng huyết áp đã xác nhận chẹn kênh canxi và lợi tiểu thiazide (-like) là thuốc hạ áp được ưu tiên trên bệnh nhân lớn tuổi (và người Mỹ gốc Phi), và phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểu thiazide (-like)được xem là một lựa chọn tốt 2.
Phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểuthiazide (-like)nhìn chung được dung nạp tốt. Các tác dụng phụ thường gặp nhất được báo cáo khi dùng phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểu là hạ kali máu và phù mắt cá chân. Lo ngại chính về hạ kali máu là làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim34. Mặt khác, những nghiên cứu có nhóm chứng cho thấy tần suất nhịp nhanh thất không tăng khi dùng HCTZ liều cao (100mg/ngày) trên bệnh nhân tăng huyết áp35. Tương tự, trong những nghiên cứu được đưa vào phân tích gộp của chúng tôi, biến cố rối loạn nhịp tim, hồi hộp, chóng mặt và ngất tương đương hay thậm chí thấp hơn trên bệnh nhân dùng phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểuthiazide (-like)so với các phối hợp khác.
Phù mắt cá chân là một tác dụng phụ khá thường gặp trên bệnh nhân được điều trị với chẹn kênh canxi36. Phối hợp giữa một thuốc chẹn kênh canxi và lợi tiểu có thể làm giảm tần suất phù mắt cá chân. Ủng hộ cho luận điểm này, các tác giả của một nghiên cứu mới đây trên 190 bệnh nhân dùng viên phối hợp chẹn kênh canxi /lợi tiểu thiazide-like (indapamide)37 đã báo cáotần suất phù mắt cá chân rất thấp.
KẾT LUẬN
Phân tích gộp của chúng tôi đã cho thấytrên bệnh nhân tăng huyết áp, phối hợp chẹn kênh canxi/lợi tiểu thiazide (hoặc thiazide-like hay giống thiazide) làm giảm bệnh tật và tử vong tim mạch, và phối hợp này có thể hiệu quả hơn các phối hợp khác trong việc làm giảm đột quỵ và nhồi máu cơ tim. Các bệnh nhân lớn tuổi có tăng huyết áp tâm thu đơn độc có thể được hưởng lợi đặc biệt từ phối hợp này, bởi vì cảhai nhóm thuốc này đều cho thấy tác động bảo vệ mạch máu não tốt hơn những nhóm thuốc hạ áp khác.
Theo timmachhoc.vn
PK Đức Tín
Tin tức liên quan
Điện thoại bàn: (028) 3981 2678
Di động: 0903 839 878 - 0909 384 389